Iedere kok weet: met de juiste pan op het juiste moment wordt koken een stuk leuker en makkelijker. Of je nu net begint met koken of al jaren in de keuken staat, de keuze van de pan maakt een groot verschil in het resultaat.
In deze gids helpen we je op weg om de perfecte pan voor elke kooktaak te vinden. We bespreken eerst de meest voorkomende pannen die in bijna elke keuken thuishoren. Daarna komen ook minder bekende of speciale pannensoorten aan bod, zodat je een volledig overzicht hebt van alle soorten pannen en hun toepassingen. Verder geven we handige tips over pannen onderhoud, hoe je pannen het beste kunt bewaren en waar je op moet letten als je nieuwe pannen gaat kopen. Tot slot delen we nog een aantal tips voor het optimale gebruik van je pannen, zodat je jarenlang plezier hebt van je aankoop.
Laten we beginnen met de basis: de pannen die vrijwel iedereen in de keuken heeft. Deze meest gebruikte pannensoorten vormen het fundament van elke kookuitrusting:
Naast de standaard pannen zijn er nog tal van speciale pannensoorten voor specifieke gerechten of kooktechnieken. Hieronder een overzicht van verschillende bijzondere pannen en hun toepassingen:
Pannensoort | Belangrijkste toepassingen | Belangrijkste kenmerken |
Koekenpan | Bakken en braden van vlees, vis, ei, pannenkoek | Platte pan met lage rand; vaak antiaanbaklaag; zeer veelzijdig |
Kookpan / Soeppan | Koken van water, soep, pasta, groenten | Hoge pan met deksel; verdeelt warmte gelijkmatig; onmisbare basiskookpan |
Steelpan (sauspan) | Verwarmen van sauzen, melk, kleine porties | Kleine pan met steel; geschikt voor gecontroleerd verwarmen; schenktuit voor gieten |
Braadpan (stoofpan) | Langzaam garen: stoven, sudderen (vlees, stoofschotels) | Zware pan met dikke bodem en deksel; houdt warmte lang vast; vaak gietijzer of geëmailleerd |
Hapjespan | Roerbakken, risotto, eenpansgerechten, pastasaus | Brede koekenpan met hogere rand en deksel; combineert bakken en stoven; multifunctioneel |
Wokpan (wok) | Roerbakken van groenten, vlees, noedels (wokken) | Diepe komvormige pan; hoge hitte, snel omscheppen; vaak platte bodem voor stabiliteit |
Grillpan | Grillen van vlees, vis, groenten (binnenhuis) | Pan met geribbelde bodem; geeft grillstrepen; kan zeer heet worden; laat vet weglopen |
Pannenkoekenpan | Bakken van pannenkoeken en crêpes | Zeer lage rand; licht en wendbaar; makkelijk omdraaien van pannenkoeken |
Snelkookpan | Zeer snel garen van stoofvlees, peulvruchten, e.d. | Afsluitbare pan onder druk; verkort kooktijd drastisch; voorzien van veiligheidsventiel |
Slowcooker | Langzaam laten sudderen van stoofpot, soep, bouillon | Elektrische pan die op lage temperatuur gaart; 's ochtends vullen, 's avonds gaar; keramische binnenpan |
Rijstkoker | Automatisch koken van rijst | Elektrisch kooktoestel; schakelt automatisch uit; altijd perfect gekookte rijst |
Stoompan (stomer) | Stomen van groenten, vis, dim sum | Pan met inzet met gaatjes; voedsel gaart in stoom; behoudt smaak en voedingsstoffen |
Pastapan | Pasta koken en veilig afgieten | Hoge pan met uitneembaar vergiet; makkelijk afgieten zonder knoeien |
Mosselpan | Koken van mosselen | Hoge pan met ruim deksel; veel inhoud; deksel dient als schaal voor lege schelpen |
Aspergepan | Koken van asperges (rechtop) | Smalle hoge pan met mandje; houdt aspergepunten boven water; voorkomt breken |
Vispan | Hele vis bakken of stoven | Lange, ovale pan (vaak met deksel); geschikt voor hele vissen; gelijkmatige garing |
Poffertjespan | Bakken van poffertjes (mini-pannenkoeken) | Pan met meerdere kleine holtes; bakt veel poffertjes tegelijk; meestal gietijzer |
Fonduepan | Kaasfondue of chocoladefondue bereiden | Dikke pan op rechaud (tafelbrander); houdt inhoud rustig gesmolten; vaak aardewerk of gietijzer |
Tajine | Langzaam stoven (Noord-Afrikaanse gerechten) | Aardewerken schaal met kegelvormige deksel; condenseert vocht; zeer mals resultaat |
Römertopf | Ovenstoven van vlees, groente; brood bakken | Poreuze aardewerken pot; neemt water op en stoomt voedsel in oven; voor mals garen |
Braadslede | Ovenschotels, braadstukken roosteren | Lage open pan voor oven; groot oppervlak voor bruine korst; ideaal voor gegrild effect |
Rookpan | Roken van vis, vlees of groenten op fornuis | Gesloten pan met rookhout; voorziet voedsel van rooksmaak; voor roken in eigen keuken |
Frituurpan | Frituren van friet en snacks in olie | Pan met mandje of elektrisch apparaat; hoge olie-temperatuur; bakt snacks goudbruin |
Materiaal | Voordelen | Nadelen | Geschikt voor (kooktaken, warmtebronnen) | Onderhoudstips |
Roestvrij staal (RVS) | Roest- en corrosiebestendig; zeer duurzaam; verdraagt hoge temperaturen; geen smaakoverdracht | Geleidt warmte minder goed (vaak bodem met alu/koper nodig); geen antiaanbaklaag, kans op aanbakken; kan verkleuren bij extreme hitte | Aanbraden op hoge temperatuur, sauzen maken (met dikke bodem); geschikt voor alle warmtebronnen incl. inductie; vaak oven- en vaatwasserbestendig | Met de hand afwassen of in de vaatwasser (kan dof worden); hardnekkige resten loskoken of reinigen met soda/staalwol; geen speciaal onderhoud nodig |
Gietijzer (ongeëmailleerd/geëmailleerd) | Uitstekende warmteopslag en -verdeling; kan zeer heet worden; levensduur van decennia; oven- en inductiegeschikt | Erg zwaar; warmt traag op; onbehandeld gietijzer kan roesten en vereist inbranden; geëmailleerd gietijzer kan bij harde stoten chippen; prijzig | Langzaam garen (stoven, sudderen), bakken en braden op lagere hitte; alle warmtebronnen (incl. oven, BBQ/open vuur) | Ongeëmailleerd: nooit nat wegzetten, na schoonmaak direct drogen en invetten; geen zeep gebruiken. Geëmailleerd: geleidelijk opwarmen/afkoelen (tegen scheuren); voorkom krassen met houten/siliconen gerei; liefst met de hand afwassen |
Aluminium | Zeer goede warmtegeleiding; lichtgewicht, snelle opwarming; betaalbaar | Zonder coating reactiviteit met zuur voedsel; kan vervormen bij hoge hitte (vooral dunne pannen); meestal niet inductiegeschikt tenzij met speciale bodem | Snelle bakprocessen op gas/elektrisch; ideaal voor antiaanbak-koekenpannen en wokken; geschikt voor gas, keramisch, halogeen (inductie alleen met ferrometalen bodem) | Liefst met de hand afwassen (vaatwasser maakt aluminium dof); geen agressief schuurmiddel (krast/oxideert); laat zuur voedsel niet lang in aluminium staan |
Koper | Beste warmtegeleiding; zeer snelle reactie op temperatuurveranderingen; ideaal voor delicate bereidingen; mooie uitstraling | Erg kostbaar; koper oxideert en vergt polijsten; vaak met tin of RVS-laag die kan slijten; niet magnetisch (niet direct inductiegeschikt); zachter metaal, gevoelig voor deuken | Fijn werk: sauzen, karamels, kloppen van eiwit (koperionen stabiliseren eiwit); geschikt voor gas, elektrisch, oven (met ovenbestendige grepen); niet op inductie zonder speciale bodem | Handwas (niet in vaatwasser); regelmatig koperpoets gebruiken voor glans; binnenzijde (tin) niet droog verhitten om smelten te voorkomen; laat koperen pannen goed drogen om aanslag te voorkomen |
Antiaanbaklaag (Teflon/PTFE of keramisch) | Bakken zonder aanbakken; minder olie/vet nodig; zeer gemakkelijk schoon te maken; ideaal voor delicate gerechten (ei, vis) | Gevoelig: laag slijt na verloop; krassen bij metalen bestek; niet boven ~250°C verhitten (PTFE ontleedt; keramiek verliest anti-aanbakeffect); kortere levensduur dan onbehandelde pannen | Alles wat op lage tot middelhoge temperatuur moet garen zonder te kleven: omeletten, pannenkoeken, vis. Warmtebronnen: gas, elektrisch, keramisch; geschikt voor inductie als panbodem daarvoor gemaakt is (niet te hoog vermogen gebruiken) | Gebruik alleen houten of siliconen spatels (voorkom krassen); nooit leeg of op hoogste stand verhitten; bij voorkeur met de hand afwassen (zachte spons, geen schuurmiddel); stapel pannen niet zonder bescherming; vervang de pan zodra de antiaanbaklaag beschadigd raakt |
Koolstofstaal (plaatstaal) | Kan zeer hoge temperaturen aan; vormt natuurlijke antiaanbaklaag na inbranden; lichter dan gietijzer maar vergelijkbaar duurzaam; geschikt voor inductie en oven | Kan roesten als niet goed onderhouden; moet voor gebruik worden ingebrand; niet vaatwasserbestendig; warmteverdeling minder gelijkmatig dan gietijzer (dunne bodem) | Perfect voor hoge temperatuur bakken en wokken (bv. biefstuk dichtschroeien, roerbakken); geschikt voor alle fornuizen incl. inductie en oven/grill (ook bbq) |
Voor gebruik inbranden (olie verhitten tot laag ontstaat); na elk gebruik slechts met heet water reinigen (geen zeep), goed drogen en dun invetten; bewaar droog om roest te voorkomen |
Met goed onderhoud gaan je pannen langer mee en blijven ze beter presteren. Enkele algemene tips:
Naast deze basisregels heeft elke materiaalsoort zijn eigen aandachtspunten:
Hoe je pannen opbergt, heeft invloed op hun levensduur. Enkele adviezen om je pannen netjes en zonder schade te bewaren:
Voor het kopen van pannen kun je terecht bij diverse winkels. Enkele aanraders:
Tot slot nog wat praktische tips om het meeste uit je pannen te halen: